Modieus van Paris tot Dordt: Franse invloeden op Dordrechts kostuum in de 18e en 19e eeuw
Keywords
No Thumbnail Available
Authors
Issue Date
2022-07-07
Language
nl
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
In de voorgaande hoofdstukken is er als het ware een tijdreis gemaakt langs drie punten in de geschiedenis van Frankrijk in Nederland waar duidelijk Franse invloed op Dordrechtse vrouwenkleding aangewezen kon worden. Elk hoofdstuk begon met de Franse situatie, waarna ingezoomd werd op de Nederlandse geschiedenis en vervolgens op de Dordrechtse. Om de kleding in Dordt op die drie momenten te kunnen begrijpen, was het namelijk essentieel om de Franse politiek en de invloed daarvan op ons land uit te leggen. Het eerste hoofdstuk concludeerde, naar aanleiding van een vergelijking met het portret van Elisabeth van Strij en aanvullende Dordtse schilderijen uit de late achttiende eeuw, dat de verschillende vormen van Franse mode dankzij Marie Antoinette en de opkomende consumptiemaatschappij hun weg hadden weten te vinden naar Dordrecht. De groene japon liet zien dat men in Nederland wel langer vast kon houden aan trends die in Parijs al voorbij waren.
In het tweede hoofdstuk werd duidelijk dat ondanks de naar binnen gerichte mentaliteit van de Dordtenaren, de door Joséphine gepopulariseerde empirestijl wel opgenomen werd in de kleding vanaf 1800. Men had in Nederland geen stijlicoon zoals zij, dus was men gedwongen te kijken naar de Fransen aan het Nederlandse hof, de Nederlanders die in Parijs verbleven en de modetijdschriften, die inmiddels goed ontwikkeld waren. Maria Catharina Meertens bewees met haar groene japon dat dit ook de Dordtenaren lukte.
Als laatste werden de gevolgen van modernisering besproken, waaronder betaalbaardere kleding en de versnelling van de communicatie en de productieprocessen. Dit maakte dat men ook in Dordrecht sneller op de hoogte kon zijn van de nieuwste mode en deze beter kon volgen. De jurk op het schilderij van Francina Gips liet een van de vele vormen zien die de mode destijds kon aannemen en de geruite japon toont aan hoe Franse en Engelse invloeden in Nederland konden samenkomen.
In de bijna honderd jaar die dit onderzoek besloeg, veranderde de mode drastisch. De overgang van de late achttiende-eeuwse kleding naar de empirestijl zien we alleen al binnen het werk van een enkele kunstenaar: Abraham van Strij. Tussen het portret van zijn zuster en het familieportret van Hendrik Weymans zit ongeveer veertig jaar en de twee schilderijen laten zien hoe het Dordrechtse kostuum binnen één generatie volledig van vorm veranderde. Nog een generatie later was het silhouet van recht weer terug naar wijd uitlopend gegaan en tegen de late jaren ’60 was die snit ook alweer aan het veranderen. Men kan een trend zien in de steeds sneller wisselende modeverschijnselen -een voorloper van onze huidige, constant veranderende kledingindustrie. Al kan men tegenwoordig wel stellen dat niet Frankrijk maar de VS de toon zet, maar dat terzijde.
Toch is het belangrijk om te vermelden dat men ook na dit onderzoek voorzichtig moet blijven met uitspraken over de algemene mode in Dordrecht in de achttiende en negentiende eeuw. Dat de in dit onderzoek besproken dames deze japonnen droegen, wil niet meteen zeggen dat iederéén zich zo kleedde. Om daar stellige uitspraken over te kunnen doen, is nog uitvoeriger en diepgaander onderzoek nodig. In deze scriptie is getracht een zo goed mogelijk modebeeld te schetsen, maar zoals voor veel historisch onderzoek geldt, is ook hier eigenlijk een tijdmachine nodig om honderd procent zekerheid te kunnen garanderen.
Al met al wisten de Franse trends de Dordtse dames altijd wel te bereiken, ondanks revoluties, afstandelijkheid en achterlopende modernisering. Met name modeprenten, toenemende en vergemakkelijkte consumptie, Franse overheersing en technische innovaties speelden hierbij een grote rol. Tussen 1780 en 1870 zag zowel de Franse als de Dordrechtse vrouw de samenleving, en daarmee de kleding die zij droeg, blijvend veranderen.
Description
Citation
Supervisor
Faculty
Faculteit der Letteren