Toegang tot grond. Een oriëntatie op duurzame initiatieven omtrent grondeigendom
Keywords
Loading...
Authors
Issue Date
2017-07-19
Language
nl
Document type
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Title
ISSN
Volume
Issue
Startpage
Endpage
DOI
Abstract
De grondprijs in Nederland is door de jaren heen constant gestegen. Daarnaast is er sprake van een toenemende landconcentratie, waardoor grond steeds ontoegankelijker wordt voor mensen die er geen toegang toe hebben via bijvoorbeeld familie. Door deze ontwikkelingen staat de kwaliteit van grond onder druk, want het wordt intensief gebruikt om het geld wat er in gestopt is weer terug te verdienen. Diverse nieuwe initiatieven ontstaan als reactie op deze ontwikkelingen. Ook rondom oude vormen van grondeigendom is hier aandacht voor. Echter, een overzicht van best practices is er niet voor toekomstige ontwikkelingen. Daarom wordt in dit onderzoek een antwoord gezocht op de volgende vraag: Welke manieren van grondeigendom zijn er in Nederland waarbij duurzaam grondbeheer en maatschappelijk welzijn centraal staan, en wat zijn hiervan de succesfactoren en leerpunten?
Eerst is er met behulp van expertinterviews en de literatuur gekeken naar de gangbare manier van grondbeheer en grondeigendom. Hieruit komt naar voren dat in steeds sterkere mate speculanten op de grondmarkt komen, met toenemende landconcentratie als gevolg. Dit in combinatie met het financiële en fiscale stelsel in Nederland, zorgt voor een constante stijging van de grondprijs. Deze ontwikkelingen hebben een negatief effect op het duurzaam beheer van grond.
Op basis van de expertinterviews en de literatuur zijn er vier vormen van grondeigendom waarbij duurzaam grondbeheer en maatschappelijk welzijn centraal staan naar voren gekomen. Scheiding tussen eigendom en gebruik staat centraal, want hierdoor kunnen er voorwaarden gesteld worden aan grondgebruik, kan de pachtprijs laag blijven als de grond uit de markt gehaald is, en wordt grond toegankelijker voor de juiste mensen. De vormen zijn: grond onderbrengen in een grondbank (grond voor specifieke agrariërs beschikbaar maken), stichting (rendement behalen voor een goed doel), landschapsfonds (in standhouden cultuur, historie en landschap) of een coöperatie (burgers betrekken bij voedselproductie en agrarisch natuurbeheer). Van elk van deze vier vormen zijn er in ieder geval twee casussen uitgediept. Hierbij is eerst gekeken naar hoe en met welke intenties deze initiatieven zijn ontwikkeld en gerealiseerd. De intenties komen overeen met het hoofddoel van de vorm. Het ‘hoe’ is heel verschillend. Zo zijn de casussen uit het verleden opgericht met behulp van een erfenis, door middel van collectes, door ingezameld geld van rijke fabrikanten, of is de casus een gevolg van de Gasthuizen destijds. De nieuwere initiatieven werken voornamelijk met inbreng van geld door burgers. Zo wordt er geld binnengehaald met het verkopen van aandelen, obligaties, of door het ontvangen van schenkgeld. Leerpunten hierbij zijn dat organisaties die bottom-up werken het beste weinig leden (die per persoon veel geld inleggen) kunnen hebben, omdat het overleggen anders erg ingewikkeld wordt. Top-down organisaties kunnen het beste zoveel mogelijk leden trekken, want zij vergroten het netwerk en brengen geld in. Succesfactoren die genoemd worden zijn bijvoorbeeld het evenwicht tussen zakelijk zijn en het hebben van een ideaal, de gunfactor, een onafhankelijke directeur of procesbegeleider, een focus op de lange termijn en het niet uit zijn op vermogenswinst.
Sleutelwoorden: grondeigendom, grondprijs, speculatie, duurzaam grondbeheer
Description
Citation
Supervisor
Faculty
Faculteit der Managementwetenschappen