Geweld om groter geweld te voorkomen

Abstract

Geweld om groter geweld te voorkomen: op het eerste gezicht een tegenstrijdig idee, maar nader onderzoek leert dat dit principe diep verankerd ligt in onze cultuur. Een gemeenschap blijft verenigd door collectieve frustraties af te leiden op een afwijkende zondebok of vijand. René Girard noemt dit principe het zondebokmechanisme en bij Carl Schmitt is de afleiding van geweld een politieke aangelegenheid. Zowel zondebokmechanisme als politiek zuiveren een gemeenschap van afwijkende individuen die cultureel gangbare opvattingen aantasten. Om te kunnen voortbestaan zijn beschavingen dus afhankelijk van gewelddadige mechanis-men. Dit is een ongemakkelijke waarheid die de mens steeds weer op creatieve wijze onder het tapijt weet te vegen. Girard en Schmitt onthullen deze waarheid en bieden ons tevens een manier van omgang met deze gewelddadige mechanismen.