Europeanisering: politiseren of depolitiseren? Hoe hebben Europese standpunten een rol gekregen in de verkiezingsprogramma’s van de Tweede Kamerverkiezingen in de periode 1986-1998?

Abstract

Ik heb geen abstract. Maar dit is het begin van mijn conclusie dat het een beetje samenvat: De toenemende aandacht voor de europeanisering in de Nederlandse politiek, is aanleiding voor dit onderzoek. In een levendig debat, gericht op het bestaan, de impact en de uiting van europeanisering in het algemeen en bij politieke partijen in het bijzonder is al veel onderzocht en besproken, maar bestaat geen eenduidig beeld over die impact en uiting. Bovendien mist nog het historisch inzicht naar europeanisering in de brede zin in verkiezingsprogramma’s en of daarin sprake is van (de)politisering. Zoals Lin stelt zijn verkiezingsprogramma’s onderdeel van de identiteit van politieke partijen en daarmee interessant voor dit onderzoek naar europeanisering.86 Europeanisering is hier opgevat als invloed van Europa op het nationale en politieke niveau of systeem. In dit onderzoek is dit onderzocht met een analyse van verkiezingsprogramma’s. Daarin staat de vraag centraal: hoe hebben Europese standpunten een rol gekregen in de verkiezingsprogramma’s van de Tweede Kamerverkiezingen in de periode 1986-1998?