De incompatibiliteit van het modernisme en het Antropoceen

Abstract

De mens heeft het klimaat zodanig beïnvloed dat de effecten hiervan nog miljoenen jaren zullen voortduren. Daarom zijn we volgens geologen in een nieuw tijdperk beland: het Antropoceen. Wat betekent dit voor de mens? Volgens het ecomodernisme, een stroming uit het Antropoceen-debat, hebben we niets te vrezen. Niet omdat de ecomodernisten klimaatopwarming ontkennen, wel omdat zij blind blijven geloven in technologie als oplossing. De ecomodernisten menen klimaatproblematiek te kunnen beperken en controleren door middel van ‘technofixen’. Uit dit geloof in technologische vooruitgang om de natuur te beheersen blijkt dat het ecomodernisme een voortzetting is van het modernisme. Echter, kenmerken van het modernisme – het subject/object dualisme, de cultuur/natuur dichotomie en het vooruitgangsdenken – zijn ontstaan in het stabiele Holoceen. Ik zal beargumenteren dat de ‘aard’ van de aarde in het Antropoceen zodanig veranderd is dat het niet compatibel is met het modernisme. Hieruit volgt dat het ecomodernisme problematisch is, het is namelijk gebaseerd op een wereldbeeld dat niet meer overeenkomt met hoe de aarde, de natuur, de mens en onderlinge verhoudingen hiertussen, daadwerkelijk zijn. Daarom moeten we reflecteren over hoe onze houding ten opzichte van de aarde wél moet zijn. Het Antropoceen vraagt namelijk om een nieuwe, niet-moderne benadering.