Leegstand van commercieel en (gemeentelijk) maatschappelijk vastgoed : Een onderzoek naar leegstand van commercieel en (gemeentelijk) maatschappelijk vastgoed en oplossingsrichtingen voor de aanpak van leegstand vanuit de gemeente

Abstract

Leegstand is een veel voorkomend probleem in Nederland. Niet alleen binnen het commercieel vastgoed maar ook binnen het maatschappelijk vastgoed is het een serieus probleem al is het besef hier nog wel minder dan in het commercieel vastgoed. Dit onderzoek richt zich op leegstand van commercieel en (gemeentelijk) maatschappelijk vastgoed. De centrale vraag van het onderzoek bedraagt: Hoe pakken gemeenten de leegstand van commercieel en (gemeentelijk) maatschappelijk vastgoed aan en in hoeverre is er een koppeling mogelijk tussen het commerciële en maatschappelijke domein? Er is onderzoek gedaan in vijf relatief grote gemeenten in Nederland die allen bezig zijn met de aanpak van leegstand. De gemeenten die zijn onderzocht zijn de gemeente Arnhem, gemeente Hilversum, gemeente Utrecht, gemeente Rotterdam en gemeente Amsterdam. Als eerst is er onderzoek gedaan naar de grootte van het leegstandsprobleem. Hieruit blijkt dat de leegstand op de kantorenmarkt het grootst is maar ook binnen de winkelruimtemarkt en het gemeentelijk maatschappelijk vastgoed worden de leegstandsproblemen steeds groter en ontstaat er ook meer besef dat leegstand hier een probleem is. Daarnaast zijn de oorzaken van leegstand aangegeven en deze oorzaken/ontwikkelingen spelen ook een rol bij de koppeling van het commerciële en maatschappelijke domein. De gemeenten hebben ook een rol (gehad) in het ontstaan van leegstand door onder andere gronduitgifte en daarnaast zijn ze ook een belangrijke actor bij de aanpak van leegstand. Hierbij kan de gemeente verschillende rollen aannemen. Hier past de ontwikkeling van ‘government naar governance’ goed bij. De gemeente kan kiezen voor een actieve, stimulerende en/of faciliterende rol. De instrumenten die de gemeente kan inzetten bij de aanpak van leegstand kunnen ook verdeeld worden over deze rollen. Per casus is er gekeken welke aanpak de gemeente hanteert, welke instrumenten zij inzet en in welke mate zij deze instrumenten inzet. Hieruit blijkt dat er verschillen zijn in de aanpak die gemeenten hanteren bij het tegengaan van leegstand. Het verschil zit niet zozeer in welke instrumenten er in gezet worden, want vrijwel elk instrument binnen dit onderzoek wordt binnen de casussen ingezet (de leegstandverordening is hierop een uitzondering). Maar het gaat met name om de mate waarin de gemeenten de instrumenten inzetten. Een gemeente die een hoge mate van inzet heeft ten aanzien van de instrumenten is de gemeente Amsterdam. Zij zetten vrijwel elk instrument in dat voorhanden is, de inzet is hierbij ook te classificeren als in hoge mate. Hier tegenover staat de gemeente Arnhem. Zij zetten ook net als de overige gemeenten een groot scala van instrumenten in alleen is de mate van inzet hierbij nog laag tot gemiddeld te noemen. De aanpak van de gemeente om leegstand aan te pakken is afhankelijk van de situatie en welke rol de gemeente op wil pakken. De verschuiving van ‘government naar governance’ is zeker zichtbaar alleen is een sterke actieve rol van de gemeente (government) op bepaalde vlakken nog steeds nodig. Tot slot is er gekeken of er een koppeling mogelijk is tussen het commerciële en maatschappelijke domein. Hieruit blijkt dat er verschillen tussen het commercieel en maatschappelijk vastgoed zijn te onderscheiden maar er ook overeenkomsten zijn tussen deze markten. Er is gekeken welke oorzaken van leegstand invloed hebben op deze koppeling en mengvormen tussen deze domeinen. Hieruit blijkt dat er inderdaad een koppeling mogelijk is tussen deze twee domeinen. Zo is zichtbaar uit de ontwikkelingen dat er steeds meer mengvormen tussen deze twee domeinen voordoen en de verwachting is dat dit ook verder zal toenemen.