Onbegrip vanuit onwetendheid?! Een onderzoek naar de onbedoelde effecten van het open karakter van het beleidsconcept OGW op het werk van actoren in het VO-veld

Keywords
Loading...
Thumbnail Image
Issue Date
2014-08-20
Language
nl
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
Opbrengstgericht werken (OGW) in het voortgezet onderwijs (VO) is sinds het uitbrengen van het Actieplan Beter Presteren VO een actueel thema in het overheidsbeleid. Dit onderzoek richt zich op het verkrijgen van inzicht in de onbedoelde effecten van het open karakter van het beleidsconcept OGW op actoren in het VO. Het brengt in beeld op welke onbedoelde effecten beleidsbepalers kunnen anticiperen en waar het noodzakelijk is om het beleid bij te stellen. De centrale vraag van het onderzoek luidt: Wat zijn de onbedoelde effecten van het open karakter van het OGW-beleid op actoren (Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap, VO-raad, Onderwijsinspectie, schoolbesturen, schoolleiders en docenten) in het VO-veld? Er is onderzocht of de primaire taak en/of de aanpak van de actoren zijn veranderd na de introductie van het beleidsconcept OGW. De focus ligt hierbij op de complicaties die zich voor kunnen doen bij sturing met open normen en vage concepten. De literatuur maakt een onderscheid tussen drie soorten complicaties: op het uitvoerende niveau; op het niveau van intern management; en op het niveau van extern management. In dit onderzoek komt naar voren dat bestaande theorieën overlappen in de literatuur over open beleid. Om die reden is de theorie teruggebracht tot een tweedeling. Er wordt daarbij een onderscheid gemaakt tussen complicaties in de horizontale relatie en complicaties in de verticale relatie. Er is gekeken of er sprake is van de complicaties: gebrek aan middelen, ambigue doelen, utsmaximalisatie, problemen tussen principaal en agent, problemen met de interpretatie en meetproblemen. Om tot een antwoord op de centrale vraag van het onderzoek te komen, zijn door middel van een documentanalyse en 28 interviews de onbedoelde effecten bij actoren in het VO onderzocht. In dit onderzoek blijkt dat er voornamelijk sprake is van een onvolledige uitvoering van OGW door een gebrek aan kennis. Er is sprake van onbegrip vanuit onwetendheid over het beleidsconcept OGW. Er zijn verschillende interpretaties wat leidt tot diverse invullingen van OGW. Hierdoor ontstaat een gat tussen de intentie en de uitkomst van het beleid. Onder docenten is er daarnaast sprake van een gebrek aan informatie en wordt er tijdsdruk ervaren. De Onderwijsinspectie heeft in het onderzoek aangegeven niet over instrument(en) te beschikken om scholen te ondersteunen op het niveau van de klas. Er zijn daarnaast ambigue doelen, waardoor de focus van OGW veelal gelegd wordt op de opbrengstindicatoren en definitie van de Onderwijsinspectie. Docenten ervaren OGW hierdoor als het afrekenen op het eindresultaat. Daar komt bij dat de uitvoerende actoren in de meeste gevallen slechts extern gemotiveerd zijn om opbrengstgericht te werken. Tevens blijkt er sprake te zijn van herdefiniëring als het gaat om ‘het beste uit alle leerlingen halen’. Daarnaast blijkt er spanning aanwezig te zijn tussen beleidsbepalers en uitvoerende actoren. Ook is er een risico dat OGW voor beleidsbepalers een abstract begrip blijft. Voor uitvoerders wordt op deze manier niet helder welke voordelen het beleidsconcept heeft. Tenslotte leidt de huidige aanpak en de wijze waarop OGW gemeten wordt tot strategisch gedrag van uitvoerende actoren. Dit leidt onder meer tot scherpere determinatie, minder kansrijk onderwijs en teaching to the test. Zodoende ontstaat er bij actoren een negatief beeld over het beleidsconcept OGW. Actoren geven aan meer duidelijkheid te willen over de definitie en de opbrengsten van het beleidsconcept OGW. Daarnaast willen ze meer inzicht in de wijze waarop OGW wordt gemeten. Het zou goed zijn als er per middelbare school in kaart wordt gebracht wat de schoolleiding en docenten verstaan onder het beleidsconcept OGW. Een school dient namelijk een visie te hebben op opbrengstgericht werken. Het is van belang dat het Ministerie van OCW het onbegrip vanuit onwetendheid onder actoren vermindert. Daarom is het noodzakelijk dat er gerichte ondersteuning is voor scholen in het VO-veld. Het Ministerie van OCW moet daarnaast kijken of de middelen uit de Prestatiebox VO nader gespecificeerd kunnen worden. Tevens dient een open dialoog tussen actoren in het VO-veld over OGW gestimuleerd te worden. Tenslotte zou de Onderwijsinspectie in haar oordeel over de kwaliteit van het onderwijs niet alleen naar resultaten moeten kijken maar meer naar het proces en de kwaliteitszorg. Het is voor het beleidsconcept OGW wenselijk als een dergelijke focus ook in het funderend onderwijs meer naar de voorgrond treedt.
Description
Citation
Faculty
Faculteit der Managementwetenschappen
Specialisation