Klopste of kloptes? Een fonologische en syntactische benadering van woord-interne morfeemvolgorde bij de tweede persoon enkelvoud verleden tijd van zwakke werkwoorden in Oost-Nederlandse dialecten.

Abstract

In sommige Oost-Nederlandse dialecten lijkt een flexibele morfeemvolgorde aanwezig te zijn bij werkwoorden. Bij de vorm 'du kloptes' gaat het tijdsmorfeem /te/ vooraf aan de persoonscongruentie /s/, terwijl dit bij de vorm 'du klopste' juist andersom is. Omdat sprekers van Germaanse talen doorgaans morfemen van tijd dichter bij de stam plaatsen dan persoonscongruentie, vereist deze variatie een verklaring. Aangezien het morfeem /s/ volledig overlapt met het foneem [s], is deze verklaring gezocht in zowel syntaxis als fonologie. Een vertaalopdracht door sprekers van het Reuvers (Oost-Limburgs) dialect wijst uit dat fonologie en syntaxis allebei een rol spelen. De vorm 'kloptes' komt namelijk allereerst vaker voor als het wordt gevolgd door een [s], dan wanneer dit niet het geval is. Dit is verklaarbaar met het degiminatieproces: als twee [s]-klanken naast elkaar staan, valt er één weg en kan de andere niet meer verplaatsen naar een positie eerder in het woord. Daarnaast hebben subjecten in de SpecI-positie vaker een 'kloptes'-vorm dan subjecten in de SpecC positie. Deze laatste conditie vereist echter nog een verklaring.