Afgebrand, opgeladen of uitgeblust?
Keywords
Loading...
Authors
Issue Date
2018-09-21
Language
nl
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
Stress en burn-out zijn veelbesproken, tamelijk abstracte begrippen die met behulp van metaforiek kunnen worden geconcretiseerd. Doel van dit kwalitatieve onderzoek is om te bestuderen hoe er metaforisch over stress en burn-out wordt geschreven in de vier grootste Nederlandse kranten. Daarbij is aangehaakt bij de Conceptuele Metafoortheorie (CMT) waarbij talige metaforen kunnen worden gekoppeld aan een algemene gedachte (concept) (Lakoff & Johnson, 1980). Een voorbeeld daarvan in termen van stress en burn-out is DE MENS IS EEN BATTERIJ waarbij de batterij door stress leegloopt hetgeen tot een burn-out kan leiden. Een metafoor kan bovendien iets benadrukken en verhullen. Het voorbeeld van DE MENS IS EEN BATTERIJ benadrukt de mogelijkheid tot herstel, immers een batterij kan opnieuw opgeladen worden. Bij CMT wordt dus een concrete betekenis (brondomein) gebruikt om duidelijkheid te verschaffen over de abstracte betekenis (doeldomein).
In dit onderzoek is een corpusanalyse uitgevoerd waarbij allereerst via LexisNexis 826 krantenartikelen zijn geselecteerd. Teneinde het onderzoeksgebied te beperken is ervoor gekozen om alleen gemarkeerde metaforen te onderzoeken aan de hand van zogenaamde metafoormarkeerders. In dit onderzoek is gebruik gemaakt van een lijst met metafoormarkeerders (Goatly, 1997; Pasma, 2011). Na bewerking zijn de relevante artikelen in AntConc geladen om de metafoormarkeerders op te sporen. Hierbij lag de focus op inhoudswoorden en dit resulteerde in 5886 woorden. Vervolgens is met behulp van de MIP (Metaphor Identification Procedure) geanalyseerd in hoeverre deze resultaten daadwerkelijk een metafoor markeerden en bovendien relevant waren voor stress en burn-out. Dit leverde 539 relevante metaforen op, die met URCEL Semantic Analysis System (USAS) en de Dikke van Dale zijn gecategoriseerd in 45 hoofddomeinen die nader zijn geanalyseerd.
De belangrijkste conclusies zijn als volgt. Er wordt twee keer zoveel geschreven over burn-out als over stress afzonderlijk en over stress en burn-out gezamenlijk. De grote spreiding van de dicht bij elkaar liggende percentages over de 45 hoofddomeinen laat zien dat er op veel verschillende manieren wordt gesproken over stress en burn-out. Over alle gemarkeerde metaforen genomen wordt er het meest gesproken in termen van SCHADE en GEWICHT. Schade benadrukt de negatieve impact maar verhult of deze schade herstelbaar dan wel onherstelbaar is. Gewicht benadrukt een zekere belasting en de keuzemogelijkheid om het gewicht los te laten maar laat de mogelijkheid van herstel ook open. Daar waar het gaat om gemarkeerde metaforen die alleen stress belichten komt de conceptuele metafoor STRESS IS EEN GEWICHT het vaakst voor. Bij gemarkeerde metaforen die alleen burn-out belichten komen de conceptuele metaforen BURN-OUT IS EEN BRON alsmede BURN-OUT IS EEN GEWICHT naar voren als de meest voorkomende. Bron benadrukt de mogelijkheid dat de bron uitgeput raakt hetgeen impliceert dat herstel niet meer mogelijk is. Bij gewicht blijft de mogelijkheid van herstel wel open. Bij gemarkeerde metaforen die zowel stress als burn-out belichten is het concept STRESS EN BURN-OUT ZIJN SCHADE van toepassing, dat beide onderwerpen overkoepelt. Ook op talig niveau kunnen metaforen aspecten benadrukken of verhullen.
Het wetenschappelijk inzicht dat is verkregen met dit onderzoek is dat er door middel van gemarkeerde metaforen een inzicht is verschaft hoe er over stress en burn-out in kranten wordt gesproken. Bovengenoemde conceptuele metaforen STRESS IS EEN GEWICHT, BURN-OUT IS EEN BRON, BURN-OUT IS EEN GEWICHT, en STRESS EN BURN-OUT ZIJN SCHADE laten zien door welke termen stress en burn-out omschreven worden in kranten.
Description
Citation
Supervisor
Faculty
Faculteit der Letteren