De man of de boom. Een onderzoek naar de denkbeelden van ambtenaren, politici en technici in de WEpod-casus over de handelwijze van zelfsturende auto's bij onafwendbare aanrijdingen

Abstract

De opkomst van zelfsturende auto’s brengt nieuwe dilemma’s met zich. Een voorbeeld daarvan is de kwestie hoe het voertuig behoort te handelen indien het met een niet meer te vermijden aanrijding wordt geconfronteerd en daarbij moet kiezen uit verscheidene handelingsalternatieven. Dit onderzoek strekt ertoe in kaart te brengen en te verklaren hoe ambtenaren, politici en technisch deskundigen over dit vraagstuk denken in de WEpod-casus in de provincie Gelderland. Uit de literatuur zijn drie categorieën van benaderingen te onderscheiden ten aanzien van de omgang met een onafwendbaar ongeval. De rationele benaderingen trachten zulk een scenario in geregelde banen te leiden door een reeks instructies te programmeren in het systeem van de zelfsturende auto. De kunstmatige-intelligentiebenaderingen zijn er veeleer op georiënteerd dat het zelfsturende voertuig zichzelf morele normen eigen maakt door het gedrag van mensen te observeren en daarover vervolgens terugkoppeling te ontvangen. Tot slot pogen de psychologische benaderingen het gedrag van de auto in overeenstemming te brengen met intuïtieve beoordelingen van mensen. Om de denkbeelden van de betrokkenen inzichtelijk te maken zijn 21 semigestructureerde interviews afgenomen bij ambtenaren, politici en technici in het WEpod-traject. De bevindingen van het onderzoek wijzen uit dat in het bijzonder de rationele benaderingen breed gedragen worden door de respondenten. De overige benaderingen roepen een grotere verdeeldheid op onder de ondervraagden. Daarnaast zijn de betrokkenen nagenoeg eensluidend van oordeel dat de opvattingen van burgers hun doorwerking moeten vinden in de besluitvorming.