Heel goed of helemaal niet slecht? Onderzoek naar het effect van negaties en framing op determinanten van gezondheidsgedrag met betrekking tot baarmoederhalskanker screening.

Abstract

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid (RIVM) heeft in Nederland het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker ingesteld, waarbij vrouwen tussen hun dertigste en de zestigste levensjaar elke vijf jaar een uitnodiging ontvangen om zich kosteloos te laten testen op baarmoederhalskanker. Dit onderzoek heeft een opkomstpercentage van ongeveer 65% en stijgt al jaren nauwelijks. Om het aantal nieuwe gevallen van baarmoederhalskanker terug te brengen is het van belang dat de participatiegraad voor het bevolkingsonderzoek stijgt. Communicatie is een krachtig middel om het gedrag van mensen te beïnvloeden. Het toepassen van framing in tekstontwerp is een manier waarop communicatie gezondheidsgedrag kan beïnvloeden, waarbij het effect afhangt van het type gezondheidsgedrag (promotiegedrag, preventiegedrag of detectiegedrag). Framing werd in dit onderzoek onderverdeeld in positieve framing (positieve benadering van een situatie of gedrag; 2 op de 10 vrouwen krijgt nooit HPV in haar leven) en negatieve framing (negatieve benadering van een situatie of gedrag; 8 op de 10 vrouwen krijgt ooit HPV in haar leven). Binnen deze vormen van framing werd tevens onderscheid gemaakt in het gebruik van negaties (indirecte verwoording van een beoordeling door ontkenning van het antoniem; niet slecht) en affirmaties (directe verwoording van beoordeling; goed). Deelname aan het baarmoederhalskankeronderzoek heeft als doel om vast te stellen of uit te sluiten dat baarmoederhalskanker aanwezig is en behoort daarmee tot detectiegedrag. Tekstontwerp is mogelijk van invloed op dit gedrag. Deze studie meet daarom het effect van tekstontwerp (framing en negaties) op gedragsintentie en op de determinanten van gedrag, zoals omschreven in het Health Belief Model (te weten gepercipieerde ernst, gepercipieerde vatbaarheid, gepercipieerde barrières, gepercipieerde voordelen, en eigeneffectiviteit). Hiervoor zijn participanten (N = 133) random toegewezen aan een van vier condities van tekstontwerp, toegepast op een informatieve tekst, welke van elkaar verschilden op basis van het soort frame (positief/negatief) en het gebruik van negaties (negaties/affirmaties). Na het lezen van de gemanipuleerde tekst kregen de participanten een vragenlijst waarin hun score op elke variabele werd gemeten. De resultaten laten zien dat tekstontwerp effect heeft op gedragsintentie, evenals op de determinanten van gedrag, met uitzondering van eigeneffectiviteit. Daarbij leidde het gebruik van een negatief frame tot positievere resultaten ten opzichte van een positief 4 frame voor de gepercipieerde mogelijkheid ooit baarmoederhalskanker te krijgen, gepercipieerde ernst van de ziekte, de stelling dat de persoon geen uitstrijkje laat maken tenzij ze het gevoel heeft dat er iets mis is, en de stelling dat wanneer de uitslag van het onderzoek uitwijst dat er iets mis is, dan is het toch al te laat om er iets aan te doen. Tevens leidde het gebruik van negaties tot positievere resultaten ten opzichte affirmaties, namelijk voor gepercipieerde waarschijnlijkheid ooit baarmoederhalskanker te krijgen, gepercipieerde voordelen van het maken van een uitstrijkje, en de mate waarin iemand van plan is om deel te nemen aan het onderzoek. Tekstontwerp kan significante invloed hebben op determinanten van gedrag en op de gedragsintentie om deel te nemen aan het baarmoederhalskankeronderzoek. Om de participatiegraad te verhogen wordt daarom, op basis van de resultaten, aangeraden een negatief frame te gebruiken en daarbij gebruik te maken van negaties.