De Carl Friedmanaffaire: ontwikkeling van een auteursbeeld. Een onderzoek naar het auteursbeeld van Carl Friedman en de fenomenen die dit beeld hebben vormgegeven
Keywords
No Thumbnail Available
Authors
Issue Date
2017-07-28
Language
nl
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
De auteur Carl Friedman heeft verschillende gedichten, romans en columns geschreven over de effecten van de Tweede Wereldoorlog op de tweedegeneratieoorlogslachtroffers. Ze staat het meest bekend om de drie romans die ze heeft geschreven, namelijk Tralievader, Twee koffers vol en De grauwe minnaar. In 2005 bracht journalist Carel Brendel in het Algemeen Dagblad naar buiten dat Friedman niet van joodse komaf was, zoals algemeen was aangenomen, maar dat ze daarentegen van huis uit katholiek was. Het doel van deze scriptie was om te achterhalen in hoeverre de onthulling van Friedmans achtergrond haar auteursbeeld heeft beïnvloed, de hoofdvraag was dan ook: Hoe hebben de autorepresentatie (dat resulteert in het posture) en de heterorepresentatie (dat resulteert in het imago) van Carl Friedman zich vóór en ná de onthulling, dat ze zichzelf de joodse identiteit toegeëigend had, ontwikkeld?
Om de hoofdvraag te beantwoorden is gebruik gemaakt van de posturetheorie van literatuursocioloog Jérôme Meizoz, aangevuld met de terminologie die Jeroen Dera op basis van de theorie van Meizoz verder door heeft ontwikkeld. In dit onderzoek is onderscheid gemaakt tussen enerzijds het ‘imago’ en anderzijds het ‘posture’. Onder imago is in dit onderzoek de manier verstaan waarop literaire actoren een auteur positioneren in het literaire veld. Het is de positie die de auteur door critici, journalisten et cetera toebedeeld heeft gekregen. Onder posture is de manier verstaan waarop een auteur zich werkintern en werkextern representeert en dus reageert op zijn of haar imago. Het gaat om de manier waarop de auteur zijn of haar positie in het literaire veld verdedigt en vormgeeft. Het corpus bevatte zowel momenten van autopresentatie (intern: poëzie en proza, extern: columns, interviews), als momenten van heteropresentatie (recensies, websites, interviews, kaften, flapteksten et cetera).Voorafgaand aan het onderzoek was de verwachting dat Friedmans auteursbeeld vooral door andere actoren in het literaire veld was opgelegd en dat ze daar zelf een minder grote rol in had gespeeld. Ook was de verwachting dat het auteursbeeld schade had oplopen door de onthulling dat Friedman zichzelf een joodse identiteit toegeëigend zou hebben.
Uit het onderzoek is gebleken dat het auteursbeeld van Friedman als joodse auteur zeer langzaam op gang is gekomen. Na de publicatie van haar eerste twee romans was er in de receptie nog weinig aandacht voor Friedman als joodse auteur, dit veranderde na de publicatie van haar derde roman De grauwe minnaar. Het waren verschillende actoren in het literaire veld die Friedman op basis van haar werk in de joodse traditie plaatsten. Zelf heeft ze echter ook aan het beeld bijgedragen door het onderwerp in de media vooral te vermijden. Het was een wisselwerking tussen verschillende actoren in het literaire veld, die het zwijgen van Friedman op een bepaalde manier interpreteerden en haar het label van joodse auteur hebben opgeplakt, en de houding van de auteur, die zich nooit tegen het beeld heeft verzet. Na de onthulling werd duidelijk dat een klein, select groepje in het literaire veld veel kritiek had op het werk van Friedman, maar dat er verder weinig ophef was ontstaan. De affaire heeft ertoe geleid dat Friedman in de literaire wereld een bepaalde reputatie heeft gekregen, maar het hele gebeuren lijkt langs het grote publiek te zijn opgegaan. Het werk van Friedman wordt nog steeds herdrukt en verkocht.
Uit de analyse van de heterorepresentatie, de interne en de externe autorepresentatie is dus al met al gebleken dat het eerste deel van de hypothese is bevestigd. Verschillende actoren in het literaire veld hebben bijgedragen aan het beeld van Friedman als joodse auteur, overigens heeft ze daar zelf ook gedeeltelijk aan bijgedragen door er vooral over te zwijgen. Het tweede deel van de hypothese is niet bevestigd, de onthulling lijkt weinig effect te hebben gehad op het bestaande oeuvre van Friedman.
Description
Citation
Supervisor
Faculty
Faculteit der Letteren