Herindeling op maat. Onderzoek naar de succes- en faalfactoren rondom het proces voorafgaand aan gemeentelijke herindeling.
Keywords
Loading...
Authors
Issue Date
2014-08-19
Language
nl
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
Gemeenten krijgen steeds meer taken overgeheveld van het Rijk, daardoor zijn sommige gemeenten niet in staat om deze taken goed uit te voeren. Dit leidt ertoe dat gemeenten steeds vaker samenvoegen om de bestuurskracht te vergroten. Het initiatief voor gemeentelijke herindeling ligt tegenwoordig bij de gemeenten zelf en niet meer bij de provincies of het Rijk. Desondanks blijken veel herindelingen te mislukken. Het probleem is dat gemeenten vaak niet van elkaar leren, doordat zij geen ervaringen met elkaar delen. Vandaar dat er in deze masterthesis onderzoek is gedaan naar succes- en faalfactoren die van invloed zijn op het proces voorafgaand aan een gemeentelijke herindeling. Vanuit deze succes- en faalfactoren zijn aanbevelingen gedaan die moeten leiden tot een optimale fusie tussen de gemeenten Veghel, Schijndel en Sint-Oedenrode. In het onderzoek is gebruik gemaakt van een meervoudige casestudy die is uitgevoerd bij vier gemeenten. Deze gemeenten zijn geselecteerd op basis van diverse criteria, zodat de onderzochte gemeenten zo veel mogelijk aansluiten bij de situatie die zich in Veghel, Schijndel en Sint-Oedenrode voordoet. In het onderzoek zijn diverse relevante documenten geanalyseerd en er zijn twaalf interviews gehouden met gemeentesecretarissen, wethouders en griffiers van de onderzochte gemeenten. Voorafgaand aan het empirisch onderzoek is aan de hand van het CMO-model inzicht verkregen in factoren die van invloed zijn op gemeentelijke herindeling en hieraan is de mogelijke invloed van contextfactoren gekoppeld. Het model is leidend geweest gedurende het empirisch onderzoek. Er is in het onderzoek onderscheid gemaakt tussen contextafhankelijke succes- en faalfactoren en algemeen geldende succes- en faalfactoren. Wanneer er kennis en ervaring ontbreekt bij gemeenten die betrokken zijn bij een gemeentelijke herindeling, kan de aanstelling van een extern adviseur gezien worden als een succesfactor. Ook blijkt uit het onderzoek dat er veel sprake is van onzekerheid bij werknemers ten tijde van het herindelingsproces. Het feit dat werknemers functievoorkeuren kunnen aangeven draagt bij aan een zekere vermindering van de onzekerheid. Gemeenten die ervoor kiezen om het plaatsingsproces van medewerkers binnen een zo kort mogelijke tijd af te ronden, kunnen hiermee een positieve bijdrage leveren aan het verminderen van de onzekerheid bij werknemers. Daarnaast blijkt dat de communicatie met werknemers een grote rol speelt in het reduceren van de onzekerheid. Om de betrokkenheid van werknemers bij de herindeling te verhogen is het mogelijk om werknemers op eigen initiatief en eigen voorkeur plaats te laten nemen in de beschikbare werkgroepen.
Bij een herindeling is vaak sprake van cultuurverschillen tussen de betrokken gemeenten. Gemeenten die een aantal nieuwe managers van buitenaf hebben aangesteld, hebben daarmee een positieve bijdrage geleverd aan de totstandkoming van de nieuwe cultuur. Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat centrale huisvesting een succesfactor is voor gemeentelijke herindeling. Centrale huisvesting zorgt ervoor dat werknemers kort bij elkaar zitten, gemakkelijk kunnen samenwerken en er een eenheidsgevoel ontstaat. Wat hierbij helpt om een nieuwe cultuur te vormen is iedere werknemer een nieuwe werkplek te geven. Dit leidt ertoe dat iedere werknemer een ‘nieuwe start’ dient te maken. Wat daarnaast erg belangrijk is en tevens als succesfactor gezien kan worden is de gelijkwaardige behandeling van gemeenten. Om de gelijkwaardigheid in het herindelingsproces te waarborgen is het een succes gebleken om een onafhankelijk voorzitter in de stuurgroep aan te stellen. Een onafhankelijk voorzitter draagt bij aan de werkbaarheid in de stuurgroep, doordat deze een onafhankelijke rol heeft in het herindelingsproces. Omdat uit het onderzoek blijkt dat de samenstelling van de nieuwe gemeenteraden voornamelijk uit raadsleden bestaat uit de oude gemeenten kan een intensieve samenwerking tussen gemeenteraden in het herindelingsproces als succesfactor beschouwd worden. Deze intensieve samenwerking bevordert de samenhang in de nieuwe gemeenteraad en leidt ertoe dat er minder sprake is van belangenbehartiging van de oude gemeenten en voorkomt daarnaast desinvesteringen. Uit het onderzoek is namelijk gebleken dat het herindelingsbudget in een aantal gevallen als ontoereikend beschouwd wordt. Te veel uitgaven worden toegerekend (of zou men toe willen rekenen) aan het herindelingsbudget. Te veel tijd in het herindelingsproces is een valkuil, omdat dit de snelheid uit het proces haalt en de focus op de herindeling verminderd. Om deze valkuil te voorkomen is het mogelijk de gemeenten eerder te laten samenwerken in de nieuwe samenstelling van de nieuwe gemeente. Uit het onderzoek blijkt namelijk dat eerder samenwerken in de nieuwe samenstelling van de nieuwe gemeente een positieve bijdrage levert aan het succes van de herindeling. Eerder samenwerken in de nieuwe samenstelling leidt ertoe dat er vanaf de fusiedatum direct een goede start gemaakt kan worden. Wat daarnaast als algemeen geldende succesfactor gezien kan worden is de aanstelling van een nieuwe gemeentesecretaris die in een vroeg stadium in het herindelingsproces aangesteld wordt. Een nieuwe gemeentesecretaris levert een positieve bijdrage aan de herindeling, doordat hij als nieuw en onafhankelijk persoon in de nieuwe gemeente staat. Daarnaast is een vroege aanstelling van belang voor het succes van een gemeentelijke herindeling, omdat de nieuwe gemeentesecretaris daardoor bij vele beslissingen in het proces betrokken is.
De resultaten in het onderzoek hebben geleid tot zeven aanbevelingen:
1. Werk zo vroeg mogelijk samen
2. Streef naar een gelijkwaardige participatie van gemeenten en stel onafhankelijke personen aan
3. Behoed je voor te grote veranderingen
4. Houd de vaart erin
5. Reduceer de onzekerheid van werknemers en maak ze betrokken
6. Besteed aandacht aan de nieuwe cultuur
7. Controleer de uitgaven
Description
Citation
Supervisor
Faculty
Faculteit der Managementwetenschappen