Euthanasie. Doodnormaal. Framing van euthanasie in de Nederlandse landelijke dagbladen en de professionele gezondheidsvoorlichting.

Keywords
Loading...
Thumbnail Image
Issue Date
2016-07-14
Language
nl
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
Nederland is een van de weinige landen waar euthanasie en hulp bij zelfdoding onder bepaalde voorwaarden is toegestaan. Wat die voorwaarden precies zijn -of zouden moeten zijn- is blijvend onderwerp van een maatschappelijke discussie, waarin de landelijke dagbladen een bepalende rol spelen (Pool, 2004; Rietjens et al., 2013). Media hebben een grote invloed op de beeldvorming over levenseindevraagstukken door het gebruik van mediaframes (Entman, 1993), waarmee de interpretatie van hun boodschappen een bepaalde richting op kan worden gestuurd (Gamson & Modigliani, 1987; 1989; Joslyn & Haider-Markel, 2006; Van Gorp, 2007). Sinds de legalisering staat de gezondheidsvoorlichting voor de uitdaging om adequate voorlichting over euthanasie te geven. Effectieve gezondheidsvoorlichting moet zich enigszins verhouden tot de informatie die men vanuit de media krijgt aangereikt; als voorlichting te ver van de media af staat gaat de effectiviteit ervan helemaal verloren (Druckman, 2001; Sanders & Meijman, 2012). Voorlichting moet uiteraard ook blijven corresponderen met de actuele medische opvattingen zodat zij geen beloftes doet die later moeten worden gebroken. Verschillende onderzoeken wijzen op de positieve effecten van een goede en proactieve stervensbegeleiding. Voorlichting maakt hier onderdeel van uit. Met de kennis uit dit onderzoek kan de voorlichting beter worden afgestemd op het referentiekader van het publiek, waardoor de effectiviteit wordt vergroot. Dit onderzoek ging daarom in op de manier waarop het euthanasievraagstuk in Nederland wordt benaderd in de professionele gezondheidsvoorlichting en de landelijke dagbladen, en in hoeverre de voorlichting zich tot de dagbladen verhoudt. Het materiaal bestond uit voorlichtingsbrochures van Nederlandse ziekenhuizen en krantenberichten uit de vier grootste landelijke dagbladen. Op basis van de literatuur werden generieke frames onderscheiden, die vervolgens specifieker werden ingevuld aan de hand van een frame-analyse. De voorlichting legt de nadruk op de medische en juridische aspecten. De voorlichting framet euthanasie juist als niet-normaal medisch handelen en stelt dat medewerking aan een euthanasieverzoek niet vanzelfsprekend is. Ook wordt het belang van tijdig spreken over het levenseinde onderschreven, maar vaak rekent de voorlichting dit niet tot de zorgplicht van de arts en wordt de patiënt als handelingsverantwoordelijke geframed. Dit staat lijnrecht tegenover het verantwoordelijkheidsframe in de dagbladen, waar juist de arts als handelingsverantwoordelijke wordt aangewezen. Het zelfbeschikkingsframe en het conflictframe zijn dominant in de berichtgeving in de dagbladen, maar ook andere frames komen regelmatig voor. De maatschappij rekent euthanasie in toenemende mate tot normaal medisch handelen. Hoewel het zelfbeschikkingsframe in de dagbladen en in de voorlichting niet precies op dezelfde manier wordt ingevuld, blijkt uit beide duidelijk de algemene boodschap: het belang van zelfbeschikking in de laatste levensfase. Het conflictframe komt echter nauwelijks terug in de professionele voorlichting. De dominantie van het zelfbeschikkingsframe in de dagbladen zou ertoe bij kunnen dragen dat de veel mensen -ten onrechte- denken dat een arts verplicht is om euthanasie te verlenen. Waar in de dagbladen vaak zeer tot de verbeelding sprekende metaforen worden gebruikt, is de professionele voorlichting erg sober en voorzichtig in haar formuleringen. De professionele voorlichting zou hier meer gebruik van kunnen maken, enerzijds om haar eigen boodschap krachtiger over te brengen, anderzijds om beter tegenwicht te bieden aan de ‘concurrentie’ van berichtgeving in de media.
Description
Citation
Faculty
Faculteit der Letteren